افتادن جنین از رحم قبل از کامل شدن را سقط جنین می‌گویند. بحث سقط جنین در باب‌هاى نکاح و دیات و نیز مسائل مستحدثه به کار رفته است.
حکم سقط جنین
سقط کردن جنین به هر وسیله؛ اعم از خوردن یا تزریق دارو، حرام است؛ خواه از طریق مشروع متکوّن شده باشد یا از . (۱) (۲)
سقط در مراحل مختلف جنین
در این حکم تفاوتى میان مراحل مختلف جنین نیست. بنابر این، ساقط کردن نطفه استقرار یافته در جدار رحم نیز که مبدأ رشد جنین است، حرام مى‌باشد. (۳) (۴) (۵)
اطاعت شوهر در سقط جنین
مرد نمى‌تواند همسرش را وادار به سقط جنین کند؛ چنان که اطاعت زوجه از زوج در سقط جنین حرام است. (۶)
خطر جانی برای مادر
هرگاه باقى ماندن جنین در رحم موجب مرگ مادر گردد و در نتیجه امر دایر بین ماندن جنین و مرگ مادر یا عکس آن باشد، به تصریح برخى، سقط جنین قبل از دمیده شدن روح در آن (چهار ماهگى) جایز است و پس از آن براى غیر مادر جایز نیست؛ (۷) (۸) (۹) (۱۰)
لیکن براى مادر، به قول برخى جایز است؛ بدین صورت که مادر با خوردن دارو و مانند آن، جنین را بکشد، سپس پزشک آن را بیرون آورد. (۱۱) (۱۲)
البته اکثر فقها آن را براى مادر نیز جایز ندانسته‌اند. (۱۳) (۱۴)
خطر جانی برای مادر و جنین
اگر استمرار بارداری، حیات مادر و جنین؛ هر دو را تهدید کند، در صورت عدم امکان نجات جان کودک به هیچ وجه و امکان نجات زندگى مادر به تنهایى با سقط جنین، به گفته برخى، سقط جایز است. (۱۵)
بقای حیات جنین در صورت سقط
هرگاه زنده ماندن جنین متوقف بر سقط کردن آن باشد؛ بدون آنکه خطری مادر را تهدید کند، سقط آن جایز است. (۱۶)
مطالعه کامل در باره سقط جنین: حکم شرعی سقط جنین، دلائل پزشکی سقط جنین و .
سقط جنین معلول
سقط جنین معلول، همچون عقب مانده ذهنی یا ناقص الخلقه حتى قبل از دمیده شدن روح، جایز نیست، مگر آنکه باقى ماندن آن در آن حالت پس از تولد به طور یقین موجب عسر و حرج پدر و مادر گردد، که در این صورت، برخى قبل از دمیده شدن روح، سقط را جایز دانسته‌اند. (۱۷) (۱۸) (۱۹)
حکم وضعى
سقط کردن جنین موجب ثبوت دیه بر مباشر سقط است؛ مادر باشد یا غیر مادر. وارث جنین مستحق دیه خواهد بود؛ لیکن اگر مادر مباشر سقط باشد، در فرض عمدی بودن از دیه ارث نمى‌برد. (۲۰) (۲۱)
اگر سقط کننده دو نفر باشند
چنانچه سقط کننده دو نفر باشند- یکى سبب و دیگرى مباشر- هر کدام که نقش قوى‌تر و مؤثرترى داشته باشد، به گونه‌اى که سقط به او نسبت داده شود، ضامن دیه خواهد بود. (۲۲)
سقط جنین عمدی
بنابر قول مشهور، در سقط کردن عمدى جنین پس از دمیده شدن روح در آن، قصاص ثابت است. (۲۳) (۲۴)
گروهى از معاصران، آن را ثابت ندانسته‌اند. (۲۵) (۲۶) (۲۷)
زنده ماندن جنین بعد از سقط
اگر جنین بر اثر جنایت عمدی زنده سقط شود و حیاتش استقرار داشته باشد، سپس فردى دیگر او را بکشد، جانی دوم قاتل است و ضمانى بر عهده سقط کننده نیست؛ هرچند او گناهکار است و تعزیر مى‌شود؛ لیکن در صورت عدم استقرار حیات، جانى نخست قاتل به شمار مى‌رود و جانى دوم تنها تعزیر مى‌گردد (۲۸) (۲۹)
و در صورت شک در استقرار حیات، قصاص از هر دو منتفى است؛ لیکن در اینکه بر جانى دوم دیه جنین زنده (دیه کامل) ثابت است یا دیه جنین مرده، اختلاف مى‌باشد. (۳۰) (۳۱) (۳۲)
برخى معاصران گفته‌اند: بر دومى یک دهم دیه کامل ثابت است و باقى دیه از بیت المال پرداخت مى‌گردد. (۳۳)
دیه جنین
دیه جنین با توجه به مراحل تکوّن آن متفاوت است. دیه جنینى که اندامهایش شکل نگرفته، در مرحله نطفه، بیست دینار؛ در مرحله علقه چهل دینار؛ در مرحله مضغه شصت دینار و در مرحله استخوان بندی، هشتاد دینار است؛ اما دیه جنینى که اندامهایش شکل گرفته، لیکن روح در آن دمیده نشده است، بنابر قول مشهور صد دینار (یک دهم دیه کامل) براى جنین مسلمان، اعم از دختر و پسر و هشتاد درهم براى جنین کافر ذمی؛ یعنى یک دهم دیه کامل پدر، و بنابر قول مشهور، براى جنین برده- اعم از پسر و دختر یک دهم قیمت مادر است.
دیه جنین دختر و پسر
دیه جنینى که روح در آن دمیده شده در پسر، دیه کامل و در دختر نصف آن است. (۳۴)
دیه اعضا و جراحتهای جنین
دیه اعضا و جراحتهای جنین، قبل از دمیده شدن روح به نسبت دیه جنین و بعد از آن بسان دیه انسان زنده محاسبه مى‌شود. (۳۵) (۳۶)
کفّاره سقط جنین
سقط کردن جنین قبل از دمیده شده روح، کفاره ندارد، لیکن در سقط کردن آن بعد از دمیده شدن روح بنابر قول مشهور، کفّاره (آزاد کردن برده و در صورت عدم امکان آن، دو ماه روزه گرفتن و در صورت عدم امکان آن، اطعام شصت فقیر) ثابت است، به شرط آنکه جانى مباشر در سقط باشد نه مسبب. (۳۷) (۳۸)
سقط جنین حیوان
اگر بر اثر جنایت بر حیوان حلال گوشت، همچون گاو، گوسفند و شتر، جنین او سقط شود، مانند آنکه کسى حیوانى را بزند و بر اثر زدن، جنین آن سقط گردد، در اینکه آیا جانی ضامن یک دهم قیمت حیوان است یا ضامن ارش (مابه التفاوت قیمت حیوان حامله و غیر حامله) و یا ضامن بالاترین قیمت از ارش و یک دهم قیمت؟ مسئله اختلافى است. (۳۹) (۴۰)
منابع
۱. منهاج الصالحین (سیستانى)، ج۳، ص۱۱۵-۱۱۶.
۲. مهذب الأحکام ج۲۵، ص۲۵۳.
۳. صراط النجاه، ج۱، ص۳۳۲.
۴. مهذب الأحکام، ج۲۵، ص۲۵۱.
۵. أجوبه الإستفتاءات، ج۲، ص۶۶.
۶. مهذب الأحکام، ج۲۵، ص۲۵۲.
۷. إرشاد السائل، ص۱۷۲-۱۷۳.
۸. أجوبه الإستفتاءات، ج۲، ص۶۶.
۹. بحوث فقهیه هامه، ص۲۹۳.
۱۰. مهذب الأحکام، ج۲۵، ص۲۵۳.
۱۱. صراط النجاه، ج۱، ص۳۳۳.
۱۲. صراط النجاه، ج۵، ص۳۲۶-۳۲۷.
۱۳. جواهر الکلام، ج۴، ص۳۷۸.
۱۴. العروه الوثقى، ج۲، ص۱۱۸.
۱۵. أجوبه الإستفتاءات، ۲، ص۶۶.
۱۶. إرشاد السائل، ص۱۷۳.
۱۷. مجموعه آراى فقهى قضایى در امور کیفرى، ج۱، ص۲۹۹-۳۰۰.
۱۸. أجوبه الإستفتاءات، ج۲، ص۶۶.
۱۹. بحوث فقهیه هامه، ص۲۹۴.
۲۰. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۷۴.
۲۱. مهذب الأحکام، ج۲۹، ص۳۱۳-۳۱۴.
۲۲. مهذب الأحکام، ج۲۹، ص۳۱۶-۳۱۷.
۲۳. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۸۱.
۲۴. مبانی تکمله المنهاج، ج۲، ص۴۱۷.
۲۵. تکمله منهاج الصالحین، ص۱۳۴.
۲۶. مجمع المسائل ،ج۳، ص۲۹۱.
۲۷. بحوث فقهیه هامه، ص۲۹۰-۲۹۲.
۲۸. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۸۱.
۲۹. مبانی تکمله المنهاج، ج۲، ص۴۱۷-۴۱۸.
۳۰. مسالک الأفهام، ج۱۵، ص۴۸۸.
۳۱. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۸۲-۳۸۳.
۳۲. مهذب الأحکام، ج۲۹، ص۳۲۴.
۳۳. مبانی تکمله المنهاج، ج۲، ص۴۱۷-۴۱۸.
۳۴. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۵۶-۳۶۴.
۳۵. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۷۵.
۳۶. مهذب الأحکام، ج۲۹، ص۳۱۸.
۳۷. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۶۴-۳۶۶.
۳۸. مبانی تکمله المنهاج، ج۲، ص۴۰۹-۴۱۰.
۳۹. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۹۱-۳۹۲.
۴۰. تحریر الوسیله، ج۲، ص۶۰۳.
منبع: ویکی فقه
جنین ,سقط , ,دیه ,مادر ,جواهر ,سقط جنین ,جواهر الکلام، ,الکلام، ج۴۳، ,از دمیده ,مهذب الأحکام، ,مبانی تکمله المنهاج، ,بحوث فقهیه هامه،
درباره این سایت